Barwy szczęścia – Kolory i nastrój – 27/04/2012 – Dwumiesięcznik GABInet

Artykuł ukazał się drukiem w dwumiesięczniku GABInet z dnia 27.04.2012r.

Kolory wywołują uczucia i nastroje. Wyrażają najbardziej subtelne emocje, ponieważ stymulują nasz system nerwowy. Podświadomie barwne elementy przykuwają naszą uwagę o wiele szybciej niż, np. czarno białe kolory, bowiem działają na wyobraźnię i wywołują skojarzenia, budzą emocje, a nawet wpływają na nastrój.

Przez określoną symbolikę są przez nas jednoznacznie odbierane. Z wyjątkowym zamiarem sięgamy po odzież albo elementy wyposażenia wnętrz w określonych barwach. Barwy w różnych kulturach i religiach mają odmienne znaczenie. Ich symboliczne interpretacje i skojarzenia jakie wywołują, bywają jednak podobne.

• Jakie znaczenie oraz zastosowanie mają poszczególne barwy?
• Czy możemy świadomie wykorzystać wiedzę o kolorach?

A może kolor mówi…o naszych nastrojach… naszych podświadomych potrzebach?

Te i inne pytania zadaje sobie ludzkość od starożytności. Kiedy to barwy otaczającej przyrody pozwalały architektom, stylistom zaspokajać potrzeby piękna i harmonii.

Oddziaływanie barw rozpatrywane bywa najczęściej w płaszczyźnie optyczno – estetycznej czyli wzrokowej. Ważnym elementem jest proporcja oddziaływania barwy na przestrzeń i obiekt. Kolor pozornie obniża lub podwyższa, poszerza lub pomniejsza. Obiekty jasne wydają się nam większe i jakby bliższe. Natomiast obiekty ciemne przeciwnie, mniejsze i odleglejsze. W sensie subiektywnym barwy obniżają lub podwyższają temperaturę. I wreszcie wpływ barw na emocje. Mówi się powszechnie, że barwy jasne aktywizują, podniecają, podczas gdy barwy ciemne obniżają nastrój, a co za tym idzie obniżają poziom aktywności organizmu. Tu dochodzimy do aspektu barwy, który posiada znaczenie nie tylko optyczne ale przede wszystkim energetyczne, jako szczególnego rodzaju postać światła. Świadczy o tym budowa oka i jego funkcjonalne powiązanie z resztą organizmu. I tutaj barwy możemy rozpatrywać jako aktywność energetyczną słońca. Zarówno barwy świetlne jak i pigmentowe. Mają bowiem te same fizyczne właściwości. Można zasugerować, że organizm „przyzwyczaił” się reagować specyficznie na kolory. Reakcje takie przebiegają w zróżnicowany sposób na poszczególnych poziomach adaptacyjnych organizmu.

Spójrzmy teraz na wpływ koloru na psychikę człowieka. W określonych porach roku, dnia występuje szczególne zaakcentowanie koloru. Rzadko kiedy zdajemy sobie sprawę z tego, że w ciągu dnia, zaabsorbowani swoimi sprawami, jesteśmy poddawani różnym refleksom świetlnym. A tutaj wpływ czynników światła sztucznego i naturalnego komponuje nasze zachowania i potrzeby. Otóż człowiek od początku swego ewolucyjnego rozwoju jest poddawany różnym natężeniom kolorowego światła. W różnych okresach dnia i pory roku, szerokości geograficznej, światło ma różne nasycenie i barwę. Oczywiście musimy zwrócić uwagę z poziomu jakości światła i barwy pod względem kolorystycznym i zasady oddziaływania kolorem na psychikę człowieka, zmienność nastroju pod wpływem natężenia barw. Nasuwa się pytanie: dlaczego przedłużone oddziaływanie określonego koloru może sprawić nam przykrość a nawet wywołać chorobę? Dlaczego stanowi sygnał ostrzegania, bywa bodźcem do zachowań impulsywnych? Dlaczego wzmaga w nas żywotność, reakcje aktywności? Dzieje się tak według zasady przeciwstawności zachowań. Zarówno poprzez aktywność jak i pasywność aktywizowane są struktury podkorowe, czyli emocjonalne. Otóż w procesie percypowania barwy zachodzi szczególne zjawisko. Zderzenia tego co spostrzegane z dotychczasowym doświadczeniem całego organizmu.

W procesie porównawczym powstaje przeżycie i analiza określonego stosunku do rzeczywistości. Analiza przebiegająca na poziomie motywacyjnym. Bodziec jakim jest barwa, na poziomie struktury psychicznej człowieka, przedstawia wartość dzięki której ustalenie sygnału bezpieczeństwa lub zagrożenia pretenduje do dalszych reakcji człowieka na barwę w płaszczyźnie psychicznej. I tutaj kolor możemy potraktować jako skróconą informację o rzeczywistości. Zmieniająca się w czasie intensywność i nasycenie barw wytyczają zachowania człowieka warunkujące reakcje psychosomatyczne. Aktywność człowieka we wczesnym okresie egzystencjonalnym była uzależniona od przebiegu zdarzeń towarzyszących mu, poprzez bezpośredni kontakt z przyrodą. Z tego też powodu nastąpiły stałe związki psychosomatyczne z metabolizmem człowieka. Przykładem może być aktywność w okresach letnich, pasywność w okresach zimowych lub pór deszczowych, zależnie od szerokości geograficznej. Dziś, w toku rozwoju cywilizacji, relacje z barwą nabrały szczególnych cech. Stały się ważnym nurtem w wielu dziedzinach życia społecznego, zawodowego i kulturalnego człowieka. Przykładem będzie psychologiczne rozpoznawanie wartości koloru w aspekcie doboru miejsca pracy, stanowiska, kadry. Jak również dobór kolorów czynnikiem warunkującym sukces, w którym bierze udział wystrój wnętrz, biur, gabinetów, restauracji, itp. Kolor stał się również czynnikiem poprawiającym relacje w zespołach.  Nie można tutaj pominąć ważnej dziedziny jaką stała się psychologia koloru w biznesie i jej znaczenia w sztuce kreowania wizerunku. Jak również zasada komponowania i kompletowania ubioru z uwzględnieniem koloru do typu osobowości danej jednostki. A co za tym idzie poszerzenie świadomości i wiedzy z zakresu dobierania garderoby do okoliczności, umiejętność podkreślania i kamuflowania mankamentów figury, większa atrakcyjność, pewność siebie, większa wiara w swoje możliwości a nawet wzrost możliwości awansu i bycia zauważonym. Podświadomie wszyscy używamy kolorów do wyrażenia naszych nastrojów i osobowości, aby wyeksponować cechy pożądane w miejscu pracy.

Kolor jest bardzo silnym elementem wywołującym reakcję wpływającą na hormony, temperaturę ciała i ciśnienie krwi. Odpowiedni dobór barw daje pożądany nastrój. Największy efekt osiągniemy przez zastosowanie barwy dominującej. Barwa aktywna –  pastelowa – upiększa, podnosi i eksponuje. Zachęca do oglądania. Barwy ciemne, optycznie ciężkie i mocne, zubożają naszą percepcję wzrokową. Kolory ciepłe takie jak kremowy, beżowy, jasne zielenie pogodnie nastrajają, zachęcają do działania, wzbudzają aktywność i wzmacniają siłę woli oraz podkreślają przyjazny charakter wnętrza i osoby. Czujemy się w takim miejscu swobodnie, a osoba ubrana w takie kolory budzi zaufanie.

Barwy czerwona, pomarańczowa, żółta rozpraszają nudę i monotonię. Są to kolory emitujące energię i żywotność. W nadmiarze będą rozpraszać i irytować. Kiedy kolor czerwony postrzegany jest pozytywnie, podwyższa ciśnienie krwi i przyspiesza akcję serca, to kolor żółty odbieramy jako ostrzegający, oznaczający niebezpieczeństwo. A jednocześnie zachęca do działania. Gdzie kolor pomarańczowy czyni człowieka niecierpliwym i niestrudzonym. Pobudza apetyt i wyzwala chęć działania. Działa antydepresyjnie. Kojarzy się z ciepłem, energią, kreatywnością. W nadmiarze prowadzi do frywolności. Zawsze najlepsze efekty osiągamy poprzez zastosowanie barw dopełniających. Przykładem niech będzie czerń, która pozwala ciepłym, pastelowym barwom wydobyć łagodny blask. Sama biel jest bez wyrazu, ale budzi zaufanie, jest neutralna. Jest to kolor elegancji, spokoju i niewinności. Nie można pominąć barw, które są symbolami przenoszącymi naszą świadomość na wyższe poziomy. Zielony – kolor równowagi. Przywraca równowagę i poczucie bezpieczeństwa. Daje poczucie spokoju i świeżości. Ma działanie kojące i relaksujące. Jest kolorem, w którym mamy do czynienia wszędzie, gdzie istnieje potrzeba stworzenia bezpieczeństwa. Niebieski. To kolor intelektu. Jego kojące działanie rozjaśnia myśli, uspokaja i wzmacnia koncentrację. Jako kolor komunikacji promieniuje autorytetem i elegancją. Daje odczucie orzeźwienia a także zmniejszenie ciężaru. Fiolet. To wybitny kolor duchowości. Jest bardzo introwertyczny. Zachęca do medytacji, przenosi świadomość na wyższe poziomy. Daje poczucie bogactwa i luksusu.

Zbyszko Patyk